طرح جزئیات جدید از چگونگی مرگ بنلادن درخصوص مسلح نبودنش و از آن سو خبرهای قبلی درخصوص اینکه رفتار تهدیدآمیز داشته یا اینکه مقاومت کرده سبب میشود تا به مسئله مرگ بنلادن از جنبهای دیگر هم بشود نگاه کرد و آن قانونی بودن عملکرد نیروهای آمریکایی است.
دادستان کل ایالات متحده، اریک هولدر اعلام کرده که این کار قانونی بوده است.در این مطلب به جنبههای مختلف این ماجرا و اما و اگرهای درستبودن یا نبودن این کار میپردازیم.
قانونی بود
آمریکا با القاعده در حال جنگ است: یکی از موضوعهایی که مطرح میشود درحال جنگ بودن و تقابل آمریکا و القاعده است.برخی معتقدند نیروهای ویژه سیل( تیم ویژه دریایی، هوایی، زمینی) و بنلادن برای هم نیروی دشمن در حال جنگ محسوب میشوند.
البته در یک ماده قانونی کنگره که در سال 2001 تصویب شده تصریح شده که رئیسجمهور آمریکامیتواند از همه نیروها و روشهای لازم و مناسب علیه کشور، سازمان یا افرادی که در حملات 11 سپتامبر دستداشتهاند ؛ استفاده کند.با این ماده قانونی باید گفت بنلادن که دیگر جای خود دارد.
بهاین ترتیب از آن جایی که به نحوی آمریکا و القاعده در حال جنگ با هم هستند و القاعده و بنلادن مطمئنا در فکر حملههای دیگر علیه منافع آمریکا بودهاند دیدگاهی نیز هست که معتقد است ایالات متحده بهنوعی یک جور دفاع از خود انجام داده است.قاعدتا طبق این دیدگاه بنلادن حتی اگر فرار هم میکرد باز هم آمریکا در کشتن او محق بهحساب میآمد.
قانونی نبود
در خصوص قانونی نبودن این کار میتوان به چندین مورد اشاره کرد.
* یک اینکه روند و زمانی در این مورد طی نشد و شاید بتوان گفت باتوجه به اینکه روند قانونی و حقوقی طی نشده، این میشود یک جور قتل فراقانونی و خارج از روند قضایی باشد.برای توضیح و منطقی بودن این نظر، میتوان به دادگاهی شدن حتی جنایتکاران جنگی نازی اشاره کرد.
اینجاست که این نگرانی بهوجود میآید که مبادا انتقام با عدالت هممعنا شود و کینهجویی و انتقامخواهی جای روند قانونی و قضایی را بگیرد.
*مورد بعدی که در زمینه قانونی نبودن این کار یعنی کشتن بنلادن از نقطه نظر حقوق بشر بهذهن میآید بحث این است که جنایتکاران تا جایی که امکان دارد بایستی زنده دستگیر شوند و منطقی است که تصور کنیم آیا نیروهای آمریکایی آن هم این تیم ویژه و تربیتشده برای عملیات خاص و خطرناک نمیتوانستند از پس بنلادن غیرمسلح بربیایند و او را زنده دستگیر کنند؟!
اینکه تیری به سر بنلادن شلیک شده نیز خودش مورد دیگری است که باید درباره چگونگی آن توضیح داده شود.درستتر این بود که بنلادن زنده دستگیر میشد و در دادگاهی بینالمللی مانند لاهه با حضور هیئت منصفهای از بین خود مسلمانان هم، محاکمه میشد.
*موافقت نداشتن پاکستان و مشارکت نداشتن در این عملیات موضوع دیگری است که در توضیح غیرقانونی بودن قتل بنلادن میتوان مطرح کرد.
پاکستان دخالت در عملیات آمریکا را رد کرد
این که عملیاتی نظامی در کشوری بدون اجازه آن کشور انجام شود، عملی است خلاف استقلال سیاسی و تمامیت ارضی آن کشور.براساس اطلاعات موجود و موضعگیری رسمی رئیسجمهور پاکستان از قرار بعد از این تجاوز بالقوه به تمامیت ارضیاش ، پاکستان از انجام عملیات اظهار رضایت کرده است.
*تردید درباره رهبری بنلادن و میزان نفوذ او در القاعده در حال حاضر موضوع دیگری است که قانونیبودن قتل او را زیر سوال
می برد.
بهعبارت دیگر اگر بنلادن از نفوذ و قدرتی که هنگام انجام حملات 11 سپتامبر در القاعده داشت، الان دیگر برخودار نبود بنابراین نمیتوانست دشمن در حال جنگ آمریکا محسوب شود تا کشتنش از نظر قانون موجه باشد.
* اینکه محل وقوع این عملیات که در پاکستان است و نه در افغانستان، مورد دیگری است که فراقانونی بودن قتل بنلادن را باز مطرح میکند.
با توجه به رفتارها، مواد قانونی و عملکرد ایالات متحده میشود گفت این کشور تصور میکند میتـواند جنگ علیه القاعده را در هر جای دنیا پیاده و اجرا کند. این در حالی است که در حال حاضر افغانستان میدان اصلی جنگ علیه القاعده و طالبان است.
در حال حاضر هیچ مدرک و دلیلی وجود ندارد که نشان بدهد بنلادن هنگام مرگش رهبری سازمانی را که درگیری مسلحانه با آمریکا در یا از پاکستان داشته باشد، به عهده داشته است.